Şapkanı Seç

Edward De Bono, insanların farklı şekil ve yaklaşımlarla kavrama ve düşünme eylemini gerçekleştirebildiğini ancak düşünme alışkanlıkları ile kendilerini kısıtlayarak, sadece bir veya iki yaklaşımla düşünme eylemini gerçekleştirdiğini gözlemlemiştir. Farklı yaklaşımların tanımlanması ve bu yaklaşımların nasıl kullanılabileceğinin öğretilmesi durumunda, insanların bu yaklaşımları kullanarak çok daha üretken olabileceklerini öne sürmüştür.

De Bono, 1985 yılında “Six Thinking Hats” adıyla yayınladığı kitapta altı farklı yaklaşım tanımlamış ve her bir yaklaşımı farklı renkte birer şapka ile sembolize etmiştir.

Beyaz Şapka: Boş sayfa, tarafsız şapka. Görüşülen konu ile ilgili net bilgiler, sayılar, ölçümler, raporlar, araştırmalar ve kanıtlanmış veriler ortaya konur.

Şu soruların cevabı aranmaktadır; Hangi bilgilere sahibiz, hangi bilgiler eksik, ihtiyacımız olan bilgiyi nasıl elde ederiz?

Kırmızı Şapka: Ateş, duygusal şapka. Görüşülen konu ile ilgili olarak, kişilere hiçbir dayanağı olmadan, sezgi, fikir ve duygularını söyleme fırsatı verir. Suçlanmadan katılımcıların kişisel görüşleri alınır.

Şu soruların cevabı aranmaktadır; Söz konusu olay, durum, öneri veya sorun hakkında neler hissediyorum, önsezilerim, izlenimlerim ne?

Sarı Şapka: Güneş, iyimser şapka. Yapılacak işin avantajları ortaya konulur, getirileri göz önüne alınır. Olumlu görüşler ve övgü dile getirilir.

Şu soruların cevabı aranmaktadır; Bu olayın bize sağlayacağı çıkarlar, yararlar ne olabilir?

Siyah Şapka: Yargıç cübbesi, kötümser şapka. Eleştiri, olumsuz görüşler, görüşülen konunun riskleri, gelecekte doğuracağı problemler ortaya çıkarılır.

Şu soruların cevabı aranmaktadır; Bu önerinin, projenin bize ne gibi zararları olabilir?

Yeşil Şapka: Bitki, yenilikçi şapka. Konuyla ilgili alternatifler ve yeni yaklaşımlar araştırılır. Önemli olan fikrin saçma olup olmaması değil orijinal, yeni, üretken olması ve katma değer yaratmasıdır. Yaratıcılık ön planda tutulur ve teşvik edilir.

Şu soruların cevabı aranmaktadır; Konu ile ilgili alternatifler nelerdir, bu konudaki değişik önerilerimiz neler olabilir?

Mavi Şapka: Gökyüzü, serinkanlı şapka. Düşünceler, öneriler ve görüşler sistemleştirilir, sonuçlar ortaya konur. Geniş ve farklı görüşlerin sentezidir.

Şu soruların cevabı aranmaktadır;

·    Ne oldu? (geçmişteki durumumuz - neydik?)

·    Ne oluyor? (şimdiki durumumuz – ne olduk?)

·    Sonra neler olmalı? (gelecekteki istenen durumumuz – ne olacağız?)

·    Ne olmuyor? (istenen geleceğe ulaşmak için yapılması gerekenler)