Futbol ve Polis

Polis, maçlarda güvenlik önlemleri alarak spor asayişini sağlamakla yükümlüdür ve polisin görevi şu konuları kapsamaktadır;

• Takımların stada getirilişi ve stattan ayrılarak konaklayacakları yerlere intikal ettirilmeleri
• Seyircilerin stada önleme araması yapılarak alınması
• Kanuna uymayan seyircilerin (silah taşıma, alkol kullanma, çirkin tezahürat vb.) tespit edilmesi ve yakalanması
• Maç esnasında oluşabilecek şiddet ve düzensizliklerin önlenmesi, oluşmuş ise bertaraf edilmesi
• Karaborsa bilet ve sahte bilet satışı ile ilgili önlemlerin alınması
• Stat çevresindeki trafik ve asayişin sağlanması

Bir futbol maçında görev alan polis üzerinde stres etkeni oluşturduğu düşünülen unsurların bir kısmı şunlardır:

• Polisin saatler öncesinden stadyumda görev alması
• Kumanya sıkıntısı, istirahat edecek yer bulamama gibi lojistik problemler
• Saatlerce ayakta beklemekten, soğuk veya sıcaktan kaynaklanan fizyolojik problemler
• Stres ve yorgunluk
• Birimlerindeki hiyerarşiden kaynaklanan problemler
• Asıl görevleri yanında ek görev olarak bu tür görevlere yazılmaları
• İstirahatlı olmalarına rağmen personel yetersizliğinden dolayı göreve çağrılmaları
• Maddi tatminsizlik
• Maç görevinin yanı sıra polise yüklenen protokol seyircileri, takımlar ve hakemlerin güvenliği, güzergâh önlemleri, stadyum çevresindeki seyyar satıcıların men edilmesi gibi diğer görevler

Futbol maçında görev alacak polisin en azından şu konularda bilgi, beceri ve tutum sahibi olması gerekmektedir;

• Futbol psikolojisi
• Stat psikolojisi
• Kalabalık yönetimi
• Spor güvenliği
• Seyirci saldırganlığı ve şiddeti
• Müdafaa sırasında orantılı güç

Ancak Emniyet Genel Müdürlüğü, Eğitim Daire Başkanlığı, Hizmet içi Faaliyetlerinin Değerlendirilmesi isimli, Emniyet Teşkilatı merkez ve taşra birimlerinin hizmet içi eğitim faaliyetlerinin istatistikî verilerini içeren kitapçıklarda yapılan incelemede, sporda şiddet konusunda hiçbir hizmet içi eğitim faaliyetinin olmadığı anlaşılmaktadır.

Polisin tutumuna yönelik bugüne kadar gelen olumsuz eleştirilerden bazıları şu şekildedir;

• Olup bitenlerin ardından “polisin beş hatası”nı çıkarabiliriz; Stadyum psikolojisi’ni zerre kadar hesaba katmamak, biber gazı bombası kullanmayı bir alışkanlık haline getirmek ve en küçük bir gerginlik anında bile leblebi çekirdek gibi biber gazı bombası atmak, olayları engellemek amacıyla akıllıca stratejiler uygulayacak bir soğukkanlılığa sahip olmamak, olayların önüne geçmek için takım yöneticilerinden yardım almaya tenezzül etmemek, sahadaki anons sistemini kullanmak gibi modern usullere başvurmak yerine had bildirmek gibi geleneksel usullere yaslanmak (Hakan)
• Polis seyirciyi potansiyel suçlu olarak görüyor, hoşgörü eksikliği var (Eryetkin)
• Polisin taraftar topluluğu arasından bir şahıs alması yanlış bir tutumdur, aldığı şahsı serbest bırakması da yanlıştır (Yılmaz)
• Stadyuma geliş ve gidişlerde, dağılımlarda insanlık ölçüleri aşılıyor. Polis konuk takımı iki saat öncesinden maça alıyor, dört saat sonra bırakıyor (Kanat)
• Emniyet güçleri, toplum psikolojisini doğru yönetememenin örneğini vermiş ve taraftarlarımız ile girilen birebir atışma ve diyaloglar neticesinde durum ne yazık ki bu noktaya gelmiştir (Fenerbahçe)
• Abartılmış polis sayısı, polis köpeklerin kullanılması taraftar üzerinde provakatif etkiye sebep olmaktadır, bazense polis asli görevini bırakarak taraftarlardan ziyade maçı izlemekle meşgul olmaktadır (Kıraç)
• Tuvaletler kırılıp dökülmesin diye polis tuvalet kapılarını kilitliyor ve seyirciler mağdur oluyor (Kanat)
• Biber gazı fırlatmaya doyamıyordu polis (Erten)
• Polisin başlangıçta fanatiklere sıktığı biber gazı, sonunda amacı aşan hale dönüştü. Sınırsız gaz kullanma eğilimi işi çığırından çıkardı. Sıkılan gaz yalnızca göstericilerle sınırlı kalmadı ve bütün stat gaz bombası altına girdi (Gazeteci yorumları)
• Polis, Türkiye’deki “holigan” profili ile ilgili çalışma yapmıyor (Sarıçiçek)
• Stadyumlarda iç güvenlik ve kontrol polis elinden alınarak iyi eğitilmiş, yansız ve ehil özel güvenlikler eliyle yapılmalıdır. Poliste spor sahalarında uyguladığı taktikleri değiştirmeli, sayıca daha az fakat iyi yetiştirilmiş, olaylara seyirci kalmayacak, planlı ve dengeli hareket edecek, aşırı güç kullanımından kaçınacak yöntemler geliştirmelidir (Kıraç)
• Kolluk kuvvetleri saha içerisinden çıkartılmalı, dışarıdaki görevinde daha aktif hale getirilmelidir (Bayar)

Psikoloji alanında yapılan çalışmalar göstermektedir ki;

• Saldırgan davranışlar ve şiddet eylemleri öfke, kaygı, korku gibi duygu durumları sonucu oluşmaktadır
• Engellenme genellikle öfke olarak nitelendirilen duygusal bir tepkiye yol açmakta ve bu tepkide kişiyi saldırgan davranışlarda bulunmaya hazır hale getirmektedir
• Doğrudan tahrik edilme ve saldırgan örneklere maruz kalma şiddetin psikolojik nedenleri arasındadır
• Bir toplumun şiddeti meşru görmesi, hak arama ve çözüm yöntemi olarak kullanması, şiddeti sıradan ve günlük yaşamın bir parçası haline getirir ve yaygınlaştırır
• Gürültü ve kalabalık gibi çevresel faktörler saldırganlık ve şiddete neden olabilmektedir

İngiltere’nin holiganizm ile mücadelesinde güvenliğe ilişkin aldığa tedbirler ise şu şekildedir;

• Futbol statlarının modernizasyonu gerçekleştirilerek bütün statlar koltuklu hale getirilmiş, tel örgüler kaldırılmış, catering, tuvalet ve diğer servisler geliştirilerek stadyumlar eğlence merkezi haline dönüştürülmüştür. Ayrıca, statların içi ve çevresi kameralarla donatılarak güvenlik için alınan tedbirler artırılmıştır
• Polisin futbol seyircisine karşı uyguladığı metotlarında değişikliğe gidilmiş, sert ve katı tutumun yerini pozitif yaklaşım almış, stadyum içerisinde polisin yetkileri azaltılarak bir sistem oluşturulmuş böylelikle stat içi sorumluluklar özel güvenlik görevlilerine bırakılmıştır.
• Futbol sahalarındaki şiddetin önüne geçmek için alınan bu tedbirler ve uygulamalar çıkarılan futbola özgü kanunlar ile de desteklenmiş ve güçlendirilmiştir

Kaynaklar;

Yusuf Arıkan, Futbolda Şiddet ve Polis

Oktay Çelik, Türkiye’de Futbol Şiddeti ve Holiganizme Polisin Bakış Açısı

Erkan Kıraç, Futbolda Şiddet ve Çıkış Yolları Üzerine Bir Deneme